Εκλογές 1920

Την 1η Νοεμβρίου 1920 ο ελληνικός λαός κατέστρεψε, στις εκλογές που διεξήχθησαν την ημέρα εκείνη, όλα τα οράματα, που γενεές ολόκληρες είχαν εκθρέψει για τη Μεγάλη Ελλάδα, για μια Ελλάδα που θα περιέκλειε στα σύνορά της όλα τα τέκνα της, για την Ελλάδα των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών. Στις εκλογές εκείνες, ο ελληνικός λαός κατεψήφισε τον Ελευθέριο Βενιζέλο και την πολιτική του και, με την ψήφο του, οδηγήθηκε κατ’ ευθείαν στη Μικρασιατική Καταστροφή, τις συνέπειες της οποίας υφιστάμεθα ακόμη και σήμερα. Και το φοβερότερο είναι, ότι την ψήφο αυτή, με την οποία κυριολεκτικά αυτοκτόνησε, την έδωσε ο ελληνικός λαός, χωρίς να υποψιάζεται τις συνέπειές της, την επομένη, ακριβώς, του μεγαλύτερου θριάμβου του Βενιζέλου: της υπογραφής της Συνθήκης των Σεβρών, που θα δημιουργούσε (εφόσον, φυσικά, δεν ανατρεπόταν η πολιτική του Βενιζέλου) αυτή την Ελλάδα των εθνικών οραμάτων. Οπωσδήποτε, δεν είναι σκοπός αυτού του άρθρου να αναλύσει τα αίτια και τις συνέπειες της ψήφου της 1ης Νοεμβρίου 1920. Σκοπός του είναι να καταδείξει πως, με την εφαρμογή του πλειοψηφικού εκλογικού συστήματος, επιτεύχθηκε αυτό που επιζητούσαν όλοι οι εχθροί της Ελλάδος: Να ανατραπεί ο Βενιζέλος με οποιονδήποτε τρόπο, αφού δεν κατόρθωσε να αφανισθεί φυσικώς, με την απόπειρα δολοφονίας του στον Σταθμό της Λυών, στο Παρίσι, την 30ή Ιουλίου 1920, όταν επέστρεψε στην Ελλάδα με τη Συνθήκη των Σεβρών στον χαρτοφύλακά του.Πράγματι, οι εκλογές της 1ης Νοεμβρίου διεξήχθησαν με το κρατούν, τότε σύστημα, του πλειοψηφικού με σφαιρίδιο. Και το αποτέλεσμά τους έδειξε ότι επί 746.946 εκλογέων, που ψήφισαν σε όλο το κράτος [εκτός, εννοείται των ανδρών του στρατού, που ψήφισαν στο μέτωπο, του οποίου (στρατού) οι εκλογές ακυρώθηκαν και δεν γνωστοποιήθηκαν] το μεν Κόμμα των Φιλελευθέρων (του Βενιζέλου) έλαβε 375.803 ψήφους, (50,31%) η δε «Ηνωμένη Αντιπολίτευσις» 368.678 (49.35%). Δηλαδή, ο Βενιζέλος σε όλη τη χώρα πλειοψήφησε κατά 7.125 ψήφους. (Οι υπόλοιπες 2.465 ψήφοι, που αποτελούν τη διαφορά μεταξύ του όλου αριθμού των ψηφισάντων (746.946) και των ψήφων που έλαβαν οι δύο μεγάλοι συνδυασμοί, Φιλελευθέρων και Ηνωμένης Αντιπολιτεύσεως (744.481) δόθηκαν σε μικρότερα κόμματα ή μεμονωμένους υποψήφιους. Πάντως, πρέπει να τονισθεί, ότι το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος, τότε ονομαζόμενο ΣΕΚΕ (Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδος) ψήφισε υπέρ της Ηνωμένης Αντιπολιτεύσεως και καυχιόταν κατόπιν ότι αυτό έριξε τον Βενιζέλο.
Απέτυχε και ο Βενιζέλος!
Εν τούτοις, λόγω του εκλογικού συστήματος, οι Φιλελεύθεροι, των οποίων οι ψήφοι, όπως θα δούμε παρακάτω, ήταν περισσότερο συγκεντρωμένες σε ορισμένες περιφέρειες, επί 369 βουλευτικών εδρών, κέρδισαν (όπως σημειώνει ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου στο έργο του «Δημοκρατία και Εκλογικό Σύστημα») μόνο 118, δηλαδή το ένα τρίτο περίπου, το οποίο, μάλιστα, περιορίσθηκε μετά τις ακυρώσεις εκλογών και τις αποσκιρτήσεις Μουσουλμάνων, στο ένα τέταρτο περίπου του όλου αριθμού των βουλευτών. Στην Παλαιά Ελλάδα, δηλαδή την προ του 1912, η Ηνωμένη Αντιπολίτευσις έλαβε συνολικά 255.437 ψήφους και εξέλεξε 177 βουλευτές, οι Φιλελεύθεροι έλαβαν συνολικά 172.717 και δεν κατόρθωσαν να εκλέξουν παρά μόνο επτά βουλευτές, και αυτούς στις μικρές περιφέρειες Ύδρας, Σπετσών και Άρτας. Στις μεγάλες περιφέρειες αποκλείσθηκαν εντελώς οι Φιλελεύθεροι από οποιαδήποτε αντιπροσώπευση, παρ’ όλη τη μεγάλη δύναμη που έδειξαν ότι είχαν. Στην Αττική, για παράδειγμα, η Ηνωμένη Αντιπολίτευσις συγκέντρωσε 46.535 ψήφους και πήρε και τις 22 βουλευτικές έδρες, δηλαδή κάθε 2.128 οπαδοί της εξέλεξαν και ανά έναν φίλο τους βουλευτή. Απεναντίας, οι 36.180 Φιλελεύθεροι της Αττικής δεν εξέλεξαν κανέναν. Μεταξύ των άλλων απέτυχε ―προς αιώνιο όνειδος του ελληνικού λαού― και ο ίδιος ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο οποίος είχε επιλέξει να εκτεθεί στον νομό Αττικής και έλαβε 39.879 ψήφους. Στην Αχαΐα και στην Ήλιδα σχετικά μικρή πλειοψηφία έδωσε απόλυτη νίκη στους υποψήφιους της Ηνωμένης Αντιπολιτεύσεως. Κάθε 1.369 ψηφοφόροι της εξέλεξαν ανά έναν βουλευτή, ενώ 18.485 Φιλελεύθεροι ψηφοφόροι αποκλείσθηκαν εντελώς από οποιαδήποτε αντιπροσώπευση στη Βουλή. Με τον τρόπο αυτό, χάρη στο πλειοψηφικό σύστημα εκλογής, η μειοψηφία του λαού εισήλθε στη Βουλή ως πλειοψηφία και ρύθμισε την πολιτική του Κράτους, αντίθετα προς τη θέληση της πλειοψηφίας, για να καταλήξει στη μεγάλη εθνική συμφορά.Έχει ενδιαφέρον να παρατηρήσει κανείς τις εκλογές του 1920 στις λεπτομέρειές τους. Το πρώτο, που παρατηρεί είναι ότι στην Ύδρα και στη Θράκη ήταν τόση η παμψηφία των Φιλελευθέρων, ώστε η Ηνωμένη Αντιπολίτευσις δεν παρουσίασε κανέναν υποψήφιο. Κατά τα άλλα, οι ψήφοι κατανεμήθηκαν ως εξής στις εκλογικές περιφέρειες της χώρας: ΠΙΝΑΞ ΕΜΦΑΙΝΩΝ ΤΟΥΣ ΟΠΑΔΟΥΣ ΤΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΕΠΙ ΤΗ ΒΑΣΕΙ ΤΩΝ ΕΚΛΟΓΩΝ ΤΗΣ 1ης ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1920
«Οι Ηπειρώται! Οι αιώνιοι Έλληνες»Ο Πίνακας αυτός είναι εύγλωττος: Στην Ύδρα, όπως και στις περιοχές της Θράκης (Αδριανούπολης ―ναι, Αδριανούπολης, γιατί η Αδριανούπολη, χάρη στην πολιτική του Βενιζέλου, αποτελούσε τότε μέρος της Ελλάδος―, Έβρου, Καλλίπολης, Ραιδεστού, Ροδόπης, Σαράντα Εκκλησιών), δηλαδή στις μόλις απελευθερωθείσες περιοχές, όπου το πατριωτικό αίσθημα ήταν ιδιαιτέρως υψηλό, η Ηνωμένη Αντιπολίτευσις, (δηλαδή οι οπαδοί της «μικράς και εντίμου Ελλάδος») δεν βρήκε καν υποψήφιους για να εκθέσει. Επίσης οι Φιλελεύθεροι πλειοψήφησαν στις περιοχές Άρτης, Δράμας, Ηρακλείου, Ιωαννίνων, Λασηθίου, Λέσβου, Πρεβέζης, Ρεθύμνου, Χανίων, Χίου, Σπετσών, δηλαδή, εν συνόλω, μαζί με τη Θράκη και την Ύδρα σε 18 από τις 40 εκλογικές περιφέρειες της χώρας, δηλαδή στο 45%. Πήραν, όπως είπαμε, 375.803 ψήφους σε όλη την Ελλάδα έναντι 368.678 της Ηνωμένης Αντιπολιτεύσεως, δηλαδή 7.125 περισσότερες ψήφους. Και όμως, εξέλεξαν μόνο 118 βουλευτές, έναντι 251 της Ηνωμένης Αντιπολιτεύσεως, δηλαδή σχεδόν το 32% του συνόλου, το οποίο περιορίσθηκε, όπως είπαμε, σε 25% περίπου, μετά ορισμένες ακυρώσεις εκλογών και αποσκιρτήσεις Μουσουλμάνων βουλευτών από τους Φιλελευθέρους προς την Ηνωμένη Αντιπολίτευσι, που έγινε πλέον κυβέρνηση της χώρας. Και είναι χαρακτηριστικό, ότι τον Βενιζέλο ψήφισαν κυρίως οι απελευθερωθείσες περιοχές, δηλαδή η Θράκη, η Κρήτη, το νησιά του Αιγαίου, η Δράμα, η Ήπειρος, αλλά και τα νησιά ης Ύδρας και των Σπετσών. Όταν, το βράδυ των εκλογών, ο Βενιζέλος έμαθε ότι η Ήπειρος (νομοί Ιωαννίνων και Άρτης) του έδινε άνετη πλειοψηφία (11.536 έναντι 7.282 στα Ιωάννινα και 3.605 έναντι 2.989 της Ηνωμένης Αντιπολιτεύσεως στην Άρτα) συγκινήθηκε και είπε: «Οι Ηπειρώται! Οι αιώνιοι Έλληνες!». Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα αποτελέσματα της Θεσσαλονίκης, όπου σημειώθηκε συντριπτική νίκη της Ηνωμένης Αντιπολιτεύσεως με 23.375 ψήφους έναντι μόλις 14.580 του Βενιζέλου, ο λόγος είναι ότι σύσσωμοι οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης, που αποτελούσαν τότε πολυάριθμη και ανθούσα κοινότητα, ψήφισαν εναντίον του. Ο λόγος είναι ότι προτιμούσαν να ζουν υπό το Οθωμανικό Κράτος, παρά υπό το Ελληνικό και είχαν πολύ δυσαρεστηθεί που ο Βενιζέλος απελευθέρωσε τη Μακεδονία και ειδικά τη Θεσσαλονίκη και έκαναν ό,τι μπορούσαν για την ανατροπή του. Η λεγόμενη «Παλαιά Ελλάς», η προ του 1912, ψήφισε την Ηνωμένη Αντιπολίτευσι και έγινε αιτία της εκλογικής νίκης της. Τυφλωμένοι από το κομματικό πάθος οι Παλαιοελλαδίτες, ανέτρεψαν τον δημιουργό της Μεγάλης Ελλάδος, χωρίς ν’ αναλογίζονται τις συνέπειες. Γιατί είναι δύσκολο να υποθέσει κανείς, ότι διακατέχονταν από διακαή πόθο να υποδεχθούν ενάμισι εκατομμύριο Έλληνες, πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία, που τους έφεραν στην Ελλάδα, πεινασμένους και ρακένδυτους, με την ψήφο τους.

του Γιώργου Θεοφανους,περιοδικο Ιστορία Εικονογραφημένη